در عرصه منطقهای جمهوری اسلامی ایران توانسته با به کارگیری دیپلماسی پویا و فعال منطقهای در راستای اهمیت ژئواستراتژیک و منافع مشترک این دو کشور متحد در تحولات سوریه نقش مؤثری داشته و تهدیدات را به فرصتهای استثنایی در راستای ارتقای جایگاه منطقهای و بینالمللی کشور تبدیل کند.
روابط ایران و سوریه
چالش ها و فرصت ها

غلامرضا فرخی
دانش پژوه و نظریه پرداز حقوق
عضو انجمن علمی حقوق اساسی ایران
جنگ به عنوان بحران ژئوپلیتیکی دستاورد و پیامدهای خاص دارد و بازیگران سیاسی جهان به دنبال دستیابی بیشترین بهره از آن برای خود یا متحدانشان بوده و بررسی ابعاد این موضوع سیاستمداران و تصمیم گیرندگان کشورها را در تبیین موضعگیری در مقابل فرصتها و چالشهای فراوانی که در شرایط بحرانی ایجاد شده یاری خواهد رساند.
جنگ عراق علیه ایران و تبیین موضعگیری کشورهای همسایه فرصتها و چالشهای فراوانی را به ویژه در سوریه به عنوان یکی از همسایگان عرب کشور عراق و همچنین متحد ایران پس از انقلاب ، ایجاد کرد که با درک این موضوع میتوان به تحلیل ابعاد موضعگیری کشور سوریه در جنگ ایران و عراق و منافع اتحاد امروز دو کشور دست یافت
.پس از فتح خرمشهر و ورود ایران به خاک عراق در راستای تنبیه متجاوز تا پذیرش قطعنامه ۵۹۸ تلاش سوریه به عنوان میانجیگری بین ایران و کشورهای عرب طرفدار عراق را میتوان الگوی رفتاری این کشور متحد در حمایت از ایران و منطق بازدارندگی و ایجاد توازن در تهدید موجود عراق دانست.با شکل گیری ژئواکونومیکی سوریه در سال ۱۹۸۲ با انعقاد قرارداد ۱۰ ساله مبادله محصولات کشاورزی با نفت ایران رقم خورد و این کشور با اقدام به بستن مرزهای خود با عراق سبب کاهش صادرات نفت عراق و تامین مالی آن کشور شده و همچنین با (اشتباه توصیف کردن جنگ در زمان نامناسب علیه دشمن اشتباه) باعث شکاف در صفوف دنیای عرب گردید و در سال ۱۹۸۳ با انجام پروازهایی بر فراز یونان ، بلغارستان و اتحادیه جماهیر شوروی سوسیالیستی اسلحه و مهمات ساخت شوروی را محتاطانه به ایران منتقل کرد و با حمایت فعال در مقرهای عمومی وزارت دفاع ایران حضور پیدا کرد و پیامدهای عملکرد موضع گیری صورت گرفته تاثیر چشم گیری بر ژئوپلیتیک آن کشور گذاشته و سوریه توانست بهره زیادی از بازی ژئواکونومیکی ببرد.
پیوندهای سوریه و ایران پس از سال ۱۹۷۹ منجر به شکل گیری محوری از متحدان شامل ایران ، سوریه ، حزب الله لبنان و حماس در حوزه شمالی خاورمیانه انجامید که به محور مقاومت مرسوم شده است و به نظر جامعه بین المللی و با توجه به قواعد و مقررات حاکم بر حقوق بین الملل در راستای منافع استراتژیک کشورها مورد پذیرش قرار گرفته است.
سال ۲۰۱۱ مداخله ایران در جنگ داخلی سوریه باعث تحکیم مواضع ایران در سوریه شده و از بازگشت آن کشور به دیپلماسی منطقه اعراب جلوگیری نمود.در پی مناقشه سوریه سال ۲۰۱۱ ایران از ماهیت تدافعی برخوردار بود و در سال سال ۲۰۱۳ با ظهور داعش منافع راهبردی و کلیدی ایران از جمله دسترسی به دریای مدیترانه از طریق سوریه و نفوذ داعش بر استان دیرالزور در مرز با عراق مسیر زمینی ایران به سوریه را با تهدید مواجه کرد.مداخله نظامی ایران با حمایت روسیه تقویت شد و همچنین حمایت ایران از حزب الله و گروههای مسلح عراقی و نقش اصلی شهید سردار سلیمانی در هماهنگی فعالیتها جریان درگیری را به نفع سوریه تغییر داد.جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک قدرت منطقه ای مهم در خاورمیانه و قدرت با نفوذ در شیعیان منطقه و دیگر گروهها باعث تقویت منافع و روابط راهبردی با سوریه گردید و به جهت وجود حکومت علوی سوریه ، یاری رساندن به ایران در جنگ تحمیلی ، قرار داشتن سوریه در صف اول مقاومت علیه رژیم اسرائیل و وجود خط پشتیبانی ایران از حزب الله لبنان است که روابط ژئوپلیتیکی شکل گرفته و منافع آن برای هر دو کشور متحد ایجاد گردیده است.
کلام آخر
در عرصه منطقهای جمهوری اسلامی ایران توانسته با به کارگیری دیپلماسی پویا و فعال منطقهای در راستای اهمیت ژئواستراتژیک و منافع مشترک این دو کشور متحد در تحولات سوریه نقش مؤثری داشته و تهدیدات را به فرصتهای استثنایی در راستای ارتقای جایگاه منطقهای و بینالمللی کشور تبدیل کند.
لینک کوتاه مطلب:https://parsianemrooz.ir/?p=2837&preview=true